Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως λίγα συμπτώματα είναι τόσο ενοχλητικά όσο το βουλωμένο αυτί. Η αίσθηση του βουλωμένου αυτιού, που περιγράφεται συχνά ως πληρότητα, πίεση ή μείωση της ακοής, είναι ένα πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα το οποίο μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Αν και δεν συνοδεύεται πάντοτε από πόνο, προκαλεί σημαντική δυσφορία και επηρεάζει την ποιότητα ζωής. Σε κάθε περίπτωση, η αποκατάσταση του προβλήματος εξαρτάται από την αιτία που το προκαλεί.
Η ανατομία του αυτιού και η σημασία της
Το αυτί αποτελείται από το εξωτερικό αυτί, το μέσο αυτί και το έσω αυτί. Το εξωτερικό αυτί περιλαμβάνει τον ακουστικό πόρο και το τύμπανο. Το μέσο αυτί είναι ένας αεροφόρος χώρος που περιέχει τα μικροσκοπικά οστάρια (σφύρα, άκμονα και αναβολέα). Το έσω αυτί φιλοξενεί τα όργανα της ακοής και της ισορροπίας.
Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι το κανάλι που ενώνει το μέσο αυτί με το ρινοφάρυγγα και ρυθμίζει την πίεση μεταξύ του μέσου αυτιού και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Όταν η πίεση δεν μπορεί να εξισορροπηθεί, δημιουργείται αρνητική πίεση στο μέσο αυτί, με συνέπεια την έλξη του τυμπάνου προς τα μέσα και την αίσθηση βουλώματος.
Αιτίες που σχετίζονται με το βουλωμένο αυτί
Το βουλωμένο αυτί μπορεί να προκαλείται από διάφορους μηχανισμούς, όπως:
- Η ύπαρξη υγρού στο μέσο αυτί (εκκριτική ωτίτιδα)
- Η συσσώρευση βύσματος κυψελίδας (κεριού)
- Η απότομη αλλαγή ατμοσφαιρικής πίεσης (π.χ. σε πτήσεις, καταδύσεις)
- Η παρουσία ξένου σώματος στον ακουστικό πόρο
- Η απόφραξη ή δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας λόγω λοίμωξης ή αλλεργίας
- Σπανιότερα, παθήσεις του έσω αυτιού όπως η νόσος Meniere ή αιφνίδια νευροαισθητήρια βαρηκοΐα.
Η ακριβής διάγνωση είναι σημαντική, γιατί η θεραπεία διαφοροποιείται ανάλογα με την αιτία.
Απόφραξη ευσταχιανής σάλπιγγας
Η απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας είναι ένα από τα πιο συχνά αίτια εμφάνισης αίσθησης πληρότητας στο αυτί. Ο σωλήνας αυτός επιτρέπει τον αερισμό και την αποχέτευση εκκρίσεων από το μέσο αυτί, ενώ συμβάλλει στη διατήρηση της ισορροπίας πίεσης. Όταν αποφράσσεται, δημιουργείται αρνητική πίεση στο μέσο αυτί, οδηγώντας στη συγκέντρωση υγρού και αίσθημα πληρότητας.
Η απόφραξη μπορεί να οφείλεται σε:
- Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (κρυολόγημα, γρίπη, ιγμορίτιδα)
- Αλλεργική ρινίτιδα
- Απότομες αλλαγές υψομέτρου.
- Μόρφωμα (μάζα) στο ρινοφάρυγγα.
Αλλαγές υψομέτρου και βουλωμένο αυτί
Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται προσωρινά βουλωμένο το αυτί τους όταν ταξιδεύουν με αεροπλάνο, οδηγούν σε μεγάλα υψόμετρα ή καταδύονται. Η απότομη αλλαγή της πίεσης δεν προλαβαίνει να εξισορροπηθεί από την ευσταχιανή σάλπιγγα, με αποτέλεσμα το χαρακτηριστικό αίσθημα πληρότητας.
Η ευσταχιανή σάλπιγγα και το τύμπανο προσπαθούν να αντισταθμίσουν την πίεση, αλλά η απόφραξη ή η καθυστέρηση στο άνοιγμα μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και μερική απώλεια ακοής.
Βουλωμένο αυτί λόγω απόφραξης από βύσμα κυψελίδας (κερί)
Η κυψελίδα έχει προστατευτικό ρόλο, καθώς καθαρίζει τον ακουστικό πόρο από σκόνη και μικροοργανισμούς. Συνήθως είναι μαλακή και απομακρύνεται μόνη της, αλλά μπορεί να σκληρύνει και να δημιουργήσει βύσμα που μπλοκάρει τον ήχο και προκαλεί βαρηκοΐα. Να σημειωθεί εδώ πως η χρήση μπατονέτας αντί να απομακρύνει το κερί, το ωθεί βαθύτερα, αυξάνοντας την απόφραξη.
Παρουσία ξένων σωμάτων
Στα παιδιά, η ύπαρξη ξένου σώματος στον ακουστικό πόρο είναι συχνή αιτία. Τα μικρά αντικείμενα που εισάγονται από περιέργεια μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό, φλεγμονή και βουλωμένο αυτί.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το ξένο σώμα αφαιρείται με ειδικά εργαλεία από ΩΡΛ, και αν πρόκειται για παιδί, μερικές φορές η διαδικασία γίνεται υπό γενική αναισθησία.
Νόσος Meniere και διαταραχές ισορροπίας
Η νόσος Meniere είναι μια σπάνια πάθηση του έσω αυτιού που χαρακτηρίζεται από επεισόδια με αίσθημα πληρότητας, βαρηκοΐα και ίλιγγο. Αυτά τα συμπτώματα οφείλονται στη διαταραχή της κυκλοφορίας των υγρών στο έσω αυτί και απαιτούν εξειδικευμένη διάγνωση.
Άλλες αιτίες που κρύβονται πίσω από το βουλωμένο αυτί
Πέρα από τις συνηθισμένες αιτίες, το βουλωμένο αυτί μπορεί να σχετίζεται με:
- Οξεία μέση ωτίτιδα (λοίμωξη πίσω από το τύμπανο)
- Οξεία εξωτερική ωτίτιδα (λοίμωξη του ακουστικού πόρου)
- Αιφνίδια νευροαισθητήρια βαρηκοΐα
- Καλοήθεις όγκους όπως ακουστικό νευρίνωμα
- Δυσλειτουργία της κροταφογναθικής άρθρωσης.
Πώς αντιμετωπίζεται το βουλωμένο αυτί
Η αντιμετώπιση γενικά εξαρτάται από την αιτία. εάν το βουλωμένο αυτί έχει προκύψει λόγω συσσώρευσης κυψελίδας, η λύση είναι ο ενδελεχής καθαρισμός του από ΩΡΛ. Μην χρησιμοποιείτε μπατονέτα, γιατί υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω ώθησης ή τραυματισμού του τυμπάνου.
Εάν ο ασθενής αισθάνεται βουλωμένο το αυτί του λόγω της ύπαρξης ξένου σώματος, ακολουθεί διάγνωση με ωτομικροσκόπηση και απομάκρυνση με ειδικά εργαλεία. Σε παιδιά που δεν συνεργάζονται, αν χρειαστεί, η αφαίρεση γίνεται υπό αναισθησία.
Εάν το βουλωμένο αυτί έχει προκύψει ως αποτέλεσμα εκκριτικής ωτίτιδας, σε πρώτη φάση συνιστώνται ασκήσεις εξίσωσης της πίεσης, όπως η δοκιμασία Valsalva (ήπια εκπνοή με κλειστή μύτη και στόμα). Σε παιδιά, βοηθά το φούσκωμα μπαλονιών ή ειδικές συσκευές. Αν το υγρό παραμένει, μπορεί να χορηγηθεί κορτιζόνη ή τέλος να πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση εκλογής είναι η τυμπανοτομή ακολουθούμενη από τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού.
Εάν η αίσθηση πληρότητας στο αυτί έχει προκύψει εξαιτίας της δυσλειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας λόγω αλλεργίας ή λοίμωξης, η στρατηγική αντιμετώπισης είναι συντηρητική. Αυτή περιλαμβάνει ρινικά αποσυμφορητικά σπρέι, τα αντιισταμινικά και τα ρινικά κορτικοστεροειδή.
Εάν η υποκείμενη αιτία είναι οι αλλαγές υψομέτρου ή τα αεροπορικά ταξίδια, το μάσημα τσίχλας, το χασμουρητό ή η δοκιμασία Valsalva συχνά ανακουφίζουν από την αίσθηση πληρότητας στο αυτί. Προληπτικά, μπορεί να χορηγηθούν αποσυμφορητικά πριν από το ταξίδι ή την κατάδυση. Αν τέλος η υποκείμενη αιτία είναι η νόσος Meniere, απαιτείται ειδική αγωγή που περιλαμβάνει διουρητικά, διατροφή χαμηλή σε αλάτι και άλλες θεραπείες ανάλογα με τα συμπτώματα.
Πότε πρέπει οι ασθενείς να επισκεφτούν ιατρό
Οι ασθενείς είναι σημαντικό να επικοινωνήσουν με ΩΡΛ αν:
- Το βουλωμένο αυτί δεν ξεμπλοκάρει για μέρες ή εβδομάδες
- Υπάρχει αιφνίδια και σοβαρή απώλεια ακοής
- Υπάρχει έντονος πόνος, ζάλη ή εκροή υγρού
- Το σύμπτωμα συνοδεύεται από αδυναμία στο πρόσωπο ή ιστορικό τραύματος.
Η έγκαιρη διάγνωση διασφαλίζει καλύτερη αντιμετώπιση και ταχύτερη ανάρρωση.
Συμπερασματικά, το βουλωμένο αυτί είναι ένα σύνηθες και συχνά παροδικό σύμπτωμα, αλλά μπορεί να προκληθεί από πολλές διαφορετικές καταστάσεις, από την απλή συσσώρευση κεριού έως σοβαρότερες διαταραχές. Η κατανόηση της αιτίας είναι το κλειδί για την ορθή αντιμετώπιση της κατάστασης. Η Χειρουργός ΩΡΛ Δρ. Όλγα Παπαδοπούλου αναγνωρίζει την αιτία πίσω από την αίσθηση πληρότητας στο αυτί και εφαρμόζει την κατάλληλη στρατηγική αντιμετώπισης.